Kawowiec. Wisnia Kawowa
Pestkowy owoc kawowca, przypominający wiśnię, o eliptycznej formie, kryjący w swym wnętrzu 2 nasiona – właściwe ziarna kawy.
Kawowiec

Arabika jest gatunkiem dominującym w stosunku do Robusty, bowiem jej udział w światowym rynku produkcji kawy wynosi 70%, natomiast Robusty tylko 30%. Na marginesie rynku znajdują się dwa inne gatunki: Coffea liberica i Coffea excelsa, ale ich uprawa nie przekracza 1%.
Drzewko kawowca w środowisku naturalnym osiąga wysokość 15 metrów, ale na plantacjach dla ułatwienia zbiorów przycina się je do 2 metrów wysokości, tak że otrzymują postać krzewów. Liście kawowca rosną parzyście, mają kształt lancetowaty, lekko owalny, o ciemnozielonej, połyskującej barwie.

Kawowiec kwitnie kilka razy w roku, po każdej porze deszczowej. Najpierw na cienkich gałązkach pojawiają się niewielkie, białe, szybko przekwitające kwiaty, które wydzielają owocowy zapach.

Następnie z zalążni zapylonego kwiatu rodzi się owoc. Dojrzewa on przez okres około 9 miesięcy, aż jagoda zacznie przypominać czerwoną wiśnię o średnicy 10-12 mm. W dojrzałej postaci owoc jest okrągły, lekko wydłużony, składający się ze skórki i soczystego, słodkiego miąższu.
W nim znajdują się dwa przylegające do siebie półokrągłe ziarna nasienne. Każde ziarno przedzielone jest charakterystyczną bruzdą zwaną szwem. Od zewnątrz ziarna otacza pergaminowa łuska, w środku której znajduje się cienka osłonka (skórka srebrzysta). Czasami, w przypadku złego zapylenia, wewnątrz jagody powstaje tylko jedno ziarno. Wtedy nazywamy je ‘perłą’, albo ‘carocolisem’.
Uprawa kawowca rozpoczyna się od hodowli sadzonek. Najpierw umieszcza się je w miejscu zacienionym i wilgotnym, tak żeby po okresie 10 miesięcy nie miały więcej niż pół metra wysokości. Następnie sadzi się je na ówcześnie przygotowanych plantacjach i po kolejnych kilku miesiącach przycina, by uformować z nich niewysokie, dwumetrowe krzewy. Dzięki temu kawowce, które normalnie osiągnęłyby wysokość 15 metrów, zachowują regularny kształt, są wydajniejsze i ułatwiają zbiory. Po 3-4 latach kawowce zaczynają kwitnąć i niedługo potem, pojawiają się pierwsze jagody.
Wśród 10 gatunków kawowca tylko niektóre nadają się do ekstensywnej hodowli. Głównie uprawia się Arabikę, Robustę i Liberikę. Każdy z wymienionych wyżej gatunków odznacza się własną specyfiką i związany jest z innymi problemami dotyczącymi ich uprawy. I tak plantacje Arabiki narażone są na chorobę Hemileia vastatrix (na Cejlonie choroba ta wyniszczyła wszystkie plantacje), uprawa Robusty pociąga za sobą problemy związane z zapylaniem (tylko Arabika jest rośliną autogamiczną tj. jej owoce powstają dzięki samozapyleniu), a Liberika często rośnie nierównomiernie. Ponadto z uprawą kawowca wiążą się problemy natury uniwersalnej, które wynikają z położenia, wysokości i temperatury.
PołożeniePoczątkowo dzikie drzewa kawowca rosły tylko na terenie Wyżyny Abisyńskiej (dzisiejsza Etiopia). Obecnie obszar uprawy kawy na świecie wynosi około 10 milionów hektarów i rozciąga się w postaci tzw. Pasa Kawowego między 23, a 25 stopniem szerokości geograficznej. W jego obrębie znajdują się plantacje położone w Ameryce Środkowej i Południowej, Afryce środkowej i środkowo zachodniej, Indiach, Indonezji i Nowej Gwinei. Sukces kawowca jako rośliny uprawnej uzależniony był zatem od położenia i subtropikalnego klimatu tych regionów, ponieważ kawa rośnie tylko tam, gdzie nie występuje wyrazisty podział na pory roku: panuje tam wieczne lato, albo pora pośrednia między wiosną, a latem. Dzięki temu rośliny są wiecznie zielone i mogą owocować kilka razy w roku, po każdej porze deszczowej.
Wysokość

Dla właściwego rozwoju tych roślin wymagana jest, oprócz właściwego klimatu i położenia, określona wysokość. I tak plantacje Arabiki, muszą być położone powyżej 900 metrów n.p.m. Powody tak wysokiego umiejscowienia plantacji są dwa: z jednej strony dopiero powyżej 900 m. udaje się zwalczyć groźną dla Arabiki chorobę Hemileia vastatrix; z drugiej strony, to od wysokości uzależniona jest średnia temperatura, która zapewnia roślinom prawidłowy wzrost. W ten sposób plantacje Arabiki znajdują się na wysokości od 900 do 2500 m. n.p.m., natomiast plantacje bardziej wytrzymałej Robusty, mogą znajdować się już na wysokości kilkuset metrów.

Temperatura

Największym zagrożeniem dla roślin kawowca są zarówno mrozy jak i upały, dlatego minimalna temperatura nie powinna być mniejsza od 15 stopni, a maksymalna, nie może przekroczyć 30 stopni Celsjusza. Kawowce gatunku Arabika lepiej rosną, gdy temperatura mieści się w przedziale 20- 25 stopni, natomiast Robusta daje najbardziej wydajne zbiory, gdy wzrasta w temperaturze ok. 26 stopni.

20lipiec
2018

Polub nasze profile

Dowiedz się więcej